Komîteya 24emîn mihrecana helbesta kurdî li Sûriya di kongirekî çapemeniyê de xelata şahnaziyê radestî mamosta Deham Ebdulfetah dike û Xelata rêzgirtinê diyarî nemir Mele Beşîr Şêx Zahir (BÊXEW) kir

Komîteya 24emîn mihrecana helbesta kurdî li Sûriya di kongirekî çapemeniyê de xelata şahnaziyê radestî mamosta Deham Ebdulfetah dike û

Xelata rêzgirtinê diyarî nemir Mele Beşîr Şêx

Zahir (BÊXEW) kir

:Ev daxwiyanî hate xwendin

KOMÎTEYA MIHRECANA HELBESTA KURDÎ LI SÛRIYA

Piştî xulek rawestan li ser canê pakrewanên kurd û kurdistanê ev
daxwanî hate xwendin ji layê endamê komîteyê mamoste Bavê Helbest ve,paş re navên helbestvanên ku helbestên wan hatibûn pejrandin ji layê mamoste bavê Nisrîn ve ku hijmara wan giha 35 helbestvanî
Daxuyanî

Mihrecana helbesta Kurdî, ji sala 1993'an ve berdewam li bajar û bajorokên kurdistana Sûriya lidar dikeve, û Mihrecana helbesta kurdî bûye beşek ji tekoşîna gelê kurd bi tevayî, di pêvajoya xwe de rastî gelek astengiyan hatiye, nemaze berî sala 2011'an ji çavdêriyê û gef û zirtan ta bi girtin û zindanê.

Lê ji wî çaxî û şûnda piştî ku destên rêjîmê ji herêmên kurdan hate kişandin bi rengekî fermî û rêkûpêk Mihrecan lidar dikevin.

Hêjayê gotinê ye ku ji aliyê Komîteya amadekar hin caran helbest tên çap û belav kirin, û ji roja lidarxistina yekemîn mihrecan û heta niha, her sal helbestvanek dihête xelat kirin weke (bawenameya şanaziyê) di ber ked û xebata wî ya giştî di ber helbest, ziman û çanda kurdî de, tevî ku ked û xebata hemû nivîskaran li berçav dihêt girtin û cihê spasiyê ye, û Komîte her sal xwe nû dike bi tevlîbûna endamin nû, ji bo birêvebirina karûbarên Mihrecanê bi tevayî. Komîteya 24an karê xwe bi dawî kir bi hemû rengan çi ji aliyê wergirtina helbestan û nirixandin, çapkirin û rêzkirina wan wisa jî karê lojîstî û hûremûrên bi karê wê ve yên girêdayî.

Mamosta deham Ebdulfetah hate helbijartin bo Bawernameya Şanaziyê a 24'emîn Mihrecana Helbesta Kurdî ,loma me serdana mala wî kir û rîportacek li ser jiyan û berhemên wî amede kir.

Herweha me dît nemir helbestvan BÊXEW(MELE BEŞÎR ŞÊX ZAHIR) hêjayî bibîranîn û xelata rêzgirtinê ye.

Roja mihrecanê hatibû destnîşan kirin ku wê li Qamişlo hola Efrîn, li roja 25.10.2019an hatibe lidar xistin, lê mixabin ji ber êrîşên hovane yên Tirkiyê û çeteyên wê, ku beşeke welatê me careke din hate dagîrkirin û miletê me koçber û derbider bû, mal û milk hatin dizîn û wêrankirin, tevî bi sedan şehîd û birîndar di nav de jin û mêr û zarok li ser destê dijminê me ji bo qirkirina gelê me û guhertina demografiya welatê me, lewra me dît ku em civateke awarte derbarî rewşa nû lidar bixin û têde bi tevayî em gihuştin van beryaran.

1-Mihrecanê bi rengê salên berê neyê lidar xistin.

2-Radestkirina Bawernameya şaniziyê bo mamuste DEHAM EBDULFETAH.

3-Radestkirina xelata Rêzgirtinê bo berhemên nemir BÊXEW(MELE BEŞÎR ŞÊX ZAHIR.

4-jimartina vê mihrecanê di rêza hejmara mihrecanan de.

5-Komîte wê berdewam be di karê xwe de ta mihrecana Zîvîn bidawî be.

6-Çapkirina helbestên hatine pijirandin û ketin rêza xwendinê de.

7-Ragihandina van beryaran di kongirekî çapememeniyê de.

Bijî kurd û kurdistan Silav bo giyanê pakrewanan

Komîteya mihrecana helbesta Kurdî li Sûriya

Qamişlo 13.12.2019

Kurte jiyana

:Mamoste Deham Ebdulfetah

Deham Ebdulfetah berî hertiştî miroveke ji binemaleke kurdperwer e û xudan dîroke ke zindî û ronî ye.

Di kar û xebata netewî de,aşiq û hezkerê wêje û ziman û edebiyata kurdî ye, piştî têgihiştin û zanîna ekadîmî di warê wêjeya erebî de,nivîskarekî serkevtî ye di gelek beşên wêjeya wî zimanî de,lê her û her hastên kurdîniyê li nik wî pir bi hêz bûn, loma xebat û karek bê rawestan dike di ber zimanekî paqij û standerd bi belge û lêkolîneke berfereh di sazkirina pir arişe û kêşe yên di rêzimana kurdî de ji ber encamên paşguhkirin û lênepirsîn û ne parastina zimanê kurdî ji encamên tênegihştinê ji layê kurdan ve bitaybet, û dijîtiya zimanê kurdî ji layê djmin ve bi giştî.

Li gundê BELÊ ser devera bajarê Amûdê ve sala 1942 ê Deham Ebdulfetah ji dayîk bû ye, ew jî wek nivşê xwe diçe perwerda bi zimanê Erebî dibistanên deverê de, paş re diçe zanîngehê ta ku bawernameya lîsansê di beşê zimanê Erebî de ji zanîngeha Helbê werdigre .

Bêgoman hezkirna wî ji zimanê dayikê re bandora Cizîrî û Xanî û gelek helbestvan û nivîskarên gewre mîna Bedirxaniyan û Cegerxwîn û Osman Sebrî û Reşîdê Kurd û çendên dî yên navdêr lê dibin ,wesa wêjeya kurdî dibe pêwîsta wî a derûnî ,çi kanî û çem û Golên avê têra melevaniya wî nakin ji ber wilo xwe çengî derya zimanê kurdî dike.

Mamoste Deham yek ji wan kesên ku îro hindik tên hijmartin wek xebat karekî bê beramber di gelek beşên wêjeyê serkefvtî ye ,lêkolîn û rexne,helbest û ziman û wergerandinê de .

Berhemên wî yên ciwan û berketî ku herî pêwstî pirtûkxeneya kurdî bûn îro wek stêrkan diçirisin.

;Berhemên wî yên çapkirî ev in

1-pêwendî li gel Kurdekî

2-Nêrînek rexneyî li helbestên kurdî -vekolîn

3-li ber dergihê laleş-Helbest

4-Hinek aloziyên zimanê kurdî

5-Mûzîka helbestên kurdî

6-Rastnivîsa zimanê kurdî

7-Destana gilgamiş -wergerandin

8-Nav di zimanê kurdî de

9-Cînav di zimanê kurdî de

10-Kar-Lêker di zimanê kurdî de

11-yarîsan

12-Çarînên Xeyam

13-Mistek ji hêvî û arîşeyên zimanê kurdî

Îsal Komîteya mihrecana helbesta kurdî biryar da ku xelata xwe a 24 mîn radestî mamoste Deham Ebdulfetah bike,û şandek ji endamên komîteyê mêvandarî li mamoste Deham kir

Wî jî pêşwazîke gerim li wan kir bi comerdî û dilxweşî bi erkê mala xwe rabû û bi spasdarî hatina şandê nerxand û xelata wan bi şanazî pejirand .

Hêvî û omîdên me pirin ji her dezgehkî kurdî,ku li nivîskar û rewşenbîr,helbestvan û rexnegîr û wîjevanên xwe xwedî derkevin,û bi wan re alîkar bin çinkî ew in yên ku

rahiştîne mûm û şemalan û li ber milet û gelê xwe ronahiyê dikin.

Danan: Birahîm Qasim

Helbestvan Mele Beşîr kî ye ?

Ew Muhemed Beşîr e kurê Şêx Zahir kurê Şêx Mustefa yê Seyd Haşimê Şêx Mehmûdê Girbenî ye, Girben gundeke dikeve herêma midyadê kalikê Şêx Mehmûd wesa dihate binavkirin ,Şêx Mehmûdê Girbenî, ew bixwe yek ji serkanên wî gundî bû ,ta noke jî mihraba wî li dar e xelkên deverê seredanan li mehraba wî dikin. Herweha helbestvanê me nevîçîçirkê Girbeniye lê tê naskirin binavê Mele Beşîrê Şêx Zahir,lê

ew xwe binavê wêjeyî dike BÊXEW.

Bavê wî xêzana xwe koçberî başûr dike ji tirsa girtina xwe çinkî yek ji wan kurdên pişikdarî Şoreşên Kurdî de bû, Mîna Şoreşa Ihsan Nûrî Paşa û Şoreşa Agirî de,Xêzana xwe dihêle û carek dî vedgere û tevlî refên şoreşvanan dibe ta jiyana xwe ji dest dide,wê demê jiyê helbestvanê me Mele Beşîr 12 e salî bû.

BÊXEW ango Mele Beşîr,ew ji daykbûnê sala 1926an e li gundê Ezîmê ku dikeve bi ser devera Dêrka Hemko ve .

Li ber destê Melayên deverê tê perwedekirin ta bawernameya olî werdigre bijiyê 23ê salî ve, dibe Melayê gundê Şebek.

Di wî temenî de bi dest helbesta kurdî dike bi şêweya kilasîk li ser sazbend û pêlewazan.

Wesa di helbestek xwe de dibêje:

Temam bîst û sisê bûne Melayê dîn û dinya me

Kulê dil nû ve der bûne Şev û roj nale nal bûm ez

Piştî salekê tenê, ji dev melatiyê berdide xwe tevlî bazirganiyê dike,û li gundê xwe ciyê karê kirîn û firotinê dike.

Di sala 1957an de dibe yek ji endamên çalakvan di damezrandina Partiya Demuqrat a Kurdistanê li Sûriya,piştî parçebûna partiyê navbera Rast Û Çep karê partîtiyê radiwestîne û dimîne mirovek bê layen,û li dijî parçebûnê berdewam dike,wek ku di helbesteke xwe de dibêje:

Xortê hêja û zana Bilez çêkin yekîtî

Şêrê serê çiyan e Bes e ya ku we dîtî

Hun tev de yek biran e Li hev bikin xwidîtî

Pîlanê dijmina ne roj kirin e tarîtî

Herweha ew dibîne ku parçebûn nakeve di xizmeta çareseriya kêşeya kurdî de .

Tuxmê we pir hêja ye Nejadê kurdê arî

Berî hemî kesa ye Bes e nekin neyarî

Gok li dest dijmina ye Ji hev kirin sed parî

Ji bo me pir bela ye Ew yemîn û yesarî

…

Di sala 1961ê de tê girtin û zîndan kirin bi destê rijîma soriyê ,vê bûyerê jî dide diyarkirin di hebestekê de binavê GIRTINA MIN.

Hezar û Nihsed û Şêst û Yek bû

Sibata bê dil ku bîst û Yek bû

Seher di xwe de herbûm bi rojî

Cendirmeyê Cemal bezî werjî

Da bû devê der bê dîn û îman

Terez û qeşmer qîr da ye asman

Girtim girêdam bi qeyd û zincîr

Li hevdû pêçam girtime esîr

piştî berdanê jî gelek caran tê girtin û bincavkirin ,ji ber hovîtî ,ezkenc e û lêdanê neçar dimîne û direve Beyrûtê paytexta Libnanê li wir 2 salan dimîne.

Mele Beşîr ne tenê bizimanê kurdî dinvîsand her weku mirovekî têkihiştê zimanê Erebî bû gelek helbest bi wî zimanî dinvîsand .

Bêxew pak û dilzîz e,hezkirê welat û heval , xizim û xêzana xwe ye helbestekê bi zimanê Erebî dinivîse li ser geliyekî beyrotê weha dibêje:

يلومونني أهلي بأنني هوائياً أيدرون بحالي أم قولاً خيالياً

فأين المحاسب والحسابات بينهم ألا أنهم يأتون من دفترٍ بالياً

أيا خالق الكون فهل أنت فاعلٌ أم الشر الآله له هو قاضياً

فإن كنت للخير إلهاً وقاسماً فهب لي من الخير أما الخيرُ جارياً

عسى أن ينجني من هو ولي ومحنتي كما هو ناجٍ للخليل وهادياً

Di dawiya helbesta xe de dibêje:

نظرت على واد الغدار ولا أدري كوادي الغدار حين يلمع وادياً

نسيم الصبا عند الشروق يذمر كأنهار المسك من سفوحها جارية

ولاحت عيوني بالبساتين فجأةً كأن قناديل بأنوار صافياً

ومن أعلى أغصان الحدائق أسمع كصوت الرباب في الفلاة مغنياً

Di sala 1973an de Mele Beşîr tê hibijartin serokê Yekîtiya Nivîskarên Kurd ji layê gelek nivîskar û rewşenbîrên kurd ve, Ta noke jî Muhra wê Yekîtiyê li rex xêzana wî ye .

Ji hin berhemên wî yên ku bidest me ketin ev in:

1-Sirûdê Niştimanî-helbest -çapa Libnanê di sala1992an de.

2-Gaziya Belengaza-helbest-çapa Dihokê di sala 2004an de.

Berhemên nehatine çapkirin ev in:

1-Civata Xema –Helbest

2-Felsefa Hevalî-vewjartinek li ser bendan

3-Evîn û Evîndarî-çîrokek helbestî

4-Komek helbestên belav, bizmanê Erebî ji bilî gelek helbest û gotar bişûn xwe ve hêliştin li rex hin dostên xwe yên Filistînî ji rêxistina ALFETEH ji encama topebarankirna Beyrûtê ji layê ISRAIL ve hew nema dikarî li wan dostan vegere û wanberheman bidest bixe .

Di destpêka salên heftiyan de ew û hinek hevalên xwe berê xwe didin başûrê Kurdistanê mixabin di sînorî de Dîwanek xwe winda dike.

Kurê Mele Beşîr,Haşim dibêje:

(Gelek hevalên bavê min hebûn ji wan yên ku tên bîra min çendekin mîna –Cegerxwîn-Mehemed Berzencî-Ebdulê Melê-Elî Ebdulqadirê Hebeş-Derwêşê Mele Silêman-Ehmedê Neyo-Wehîdê Milî-Bavê Şîrîn….hd).

Helbestvanê me wek leşkerekê bê nav, kar û xebat diber netewa xwe de bê rawestan dikir, li ser qeyran û bûyerên zor û stema dijmin destberxweredayî ne dikir bê hedan û,kela kurdîniyê ew ber ne dida.

Li ser şewata Sînema Amûdê û gelek bûyrande helbest nivîsandin di helbesteke xwe de binavê ŞÎNA ŞEWATA AMÛDA DIL BI KUL wesa digot:

Hezar û nihsed û şêstê sersar

Do sisê çirya paşyê bû êvar

Qîrîn û gazî nalîneke kûr

Hat guhê miletê kurdê bê çar

D` bajarê Amûdê bû girî û şîn

J` layê sînema xwenda bû hewar

Ji qîz û xorta tevde qutabî

B` sedan man dinav agirê dijwar

Mele Beşîr ew yek ji wan kurdên ku hêvî û baweryên xwe li ser ksatiya nemir Noredîn Zaza ava dikir,piştî dûrbûna wî ji karê partiyê,peyameke bi helbest jê re dirêke jêr navê Ey dil.

Ey dil bese lo tu meke qîrîn

Ageh min heye ti bûye xemgîn

Derdê min û tê nema tên zanîn

Kûrtir ji derdê Ferhad û Şîrîn

Ji encama nakokiyên navbera siyasetmedar û rewşenbîrên wê demê de, li ser neyekrêziya bizava kurdî, car carn ew nakokî di peyam û stiran û helbestan de diyar dibûn.

Dema Helbestvanê me ê mezin nemir Cegerxwîn helbesta binavê DÎkê Xerza belav kirî kete dinav destê milet de,wê çaxê Mele Beşîr bersiva Cegerxwînî bi hinek hişkayî da weha got:

Cegerxwînê şehreza Xwdanê dîkê xerza

Ew cîroka te gotî Ew bi pera firotî

Li ser Elokû Qaza Li xerza û li zaza

Serî vêra hejandî Dil me pê re helandî

Bi dev dibê cegerxwîn bi dil dibê xem revîn

Dîkê pêşî me nas kir. Dîkê paşî fenas kir

Herweha berdewam dike û dibêje:

Tu ma yî dîkê paşî Bi ritba xwe Yuzbaşî

Yuzbaşîyê xewar e leşker dayî neyare

Binêre guh bidêre Wisa bo te ne xêr e

Reş belekê te danîn Ji bo te têne zanîn

Çend in ew şêrê kurdî hebin bi rast û rindî

Dolabê te gerand in Çavê we ne şikand in

Bide miletê kurdan Nema bêje çi dewran

Rastî ew e tu rûnê başîyê bike şûnê

Serê te bêt e hildan em jî bibin ji kurdan

Piştî çend salan Cegerxwîn bersivê bi helbestekê dide lijêr navê (Ji Hevalekî Nezan re).

Ho hevalê ciwanmêr

Kengî pisîk dibin şêr

Rista te ya pir ciwan

Pê xweş dibin dil û can

Va ye giha destê min

Ew jî wekî ristê min

Têde êrîş dibî me

Lê nizanî ez kî me

Herweha cegerxwîn di çend malikan de destxweşiyê li Mele Beşîr dike û nameya wî baş dinerxîne :

Tiştê ko te nivîsî

Weke cewher di îsî

Li cem min in xêzên te

Nivîsar û rêzên te

Û carnan di çend malikan de wek rexne li Mele Beşîr dike û dibêje:

Milet kî ye li cem te?

Ev çi war e çi semt e

Li rojnaman binêre

Kî pisîk e kî şêr e

Di dawiya helbesta xwe de Cegerxwîn bi sîngeke fereh û bi hastên biratî û dostaniyê diyar dike û dibêje:

Hevalê min ê hêja

Guh mede van qirêja

Welat welatê me ye

Meydan gelek fire ye

Ji dil bavê gir û kîn

Dibî dostê Cegerxwîn

Ev helbest di Dîwana AŞTÎ a 8an de sala 1984an de hatiye, lê mixabin Helbestvanê me Mele Beşîr ew sê salbûn çûbû ber dilovaniya Xudê,di 4-11-1981an de li gundê Şebek jiyana xwe bi temenê 58 salî li goristana gundê Girdêmê Helîmê li rex gorna birayê xwe ê biçûk Şêx Bedredîn tê veşartin .

Nivîskar û Helbestvanê Kurd Hesen Hişyar di pirtûka xwe a binavê Bîranînên min, navê hin rewşenbîr û şêx û meleyan di destpêka tevgera kurdî, dinav wan de Mele Beşîrê Şebek bikar tîne.

Lê kurê wî Haşim weha dibêje: (Em piçûk bûn dema Bavê me çû berdilovaniya Xudayê xwe,em man sêwî hejar û perîşan, mixabin mirovekî yan partiyekê yan reşenbîrekî li bavê min xwedî derneket, lêpirsînek yan vekolînek ji xebat û berhemên wî çap ne kirin).

Isal Komîteya Mihrecana Helbesta Kurdî ya 24mîn biryar da ku bawernameya rêzgirtinê diyarî Nemir Mele Beşîr (Bêxew) bike ji ber kar û xebata wî a wêjeyî di warê hebesta resn de, û radestî Kurê wî helbestvan Haşim bike.